Južne vesti, Ljubomir Filipov
Evropska priča o nasleđu pirotskog sela Gostuša – radionice izrade crepulja i pečenja hleba kao pre 7.000 godina, tradicionalne građevinske tehnike obnove objekata i druge aktivnosti donele su Eleni Vasić Petrović i Fondaciji Arhitekta Aleksandar Radović nagradu Saveta Evrope. Selo na obroncima Stare planine čuveno je po svojim kućama prilikom čije gradnje nije korišćen vezivni materijal, a krovovi su od kamenih ploča.
U konkurenciji su bile 84 evropske priče sa celog kontinenta, a Srbiju je predstavljao projekat vezan za čuveno “kameno selo” prepoznatljivo po svojoj arhitektonskoj autentičnosti, koji se našao među 10 nagrađenih.
Selo Gostuša (fotografija levo, www.panoramio.com), Još jedna nagrada vezana za selo Gostuša (fotografija desno, Olivera Ignjatović)
Radionice izrade crepulja i tradicionalne pripreme i pečenja hleba, obilasci sela i objekata na kojima su se odvijale radionice starih zanata i sređivanje i rekonstrukcija objekata u selu tradicionalnim građevinskim tehnikama, zavredile su prestižnu nagradu, a sa lokalnim stanovništvom na konzervatorskom kampu razgovaralo se i o značaju da se prilikom obnove kuća, koje se sve više obnavljaju zbog turista, sačuvaju kameni krovovi i ne koristi sveprisutni crep.
Ovo je jedini i prvi nagrađeni projekat iz Srbije, čime je Gostuša još jednom briljirala među najboljim ostvarenjima iz oblasti zaštite kulturnog nasleđa u Evropi – saopštavaju iz Fondacije.
Gostuša je selo na 800 metara nadmorske visine, u podnožju Stare planine. Poznato je i po tome što u njemu postoji 36 vodenica na potocima reke Gostušice, ali su mnoge od njih urušene i ostali su samo temelji.
Selo se nalazi u blizini Zavojskog jezera (foto: E. V. P.)
Selo koje je udaljeno oko 30 km od Pirota prepoznatljivo je po svojoj arhitektonskoj autentičnosti, jer prilikom gradnje kuća nije korišćen vezivni materijal, već su ređani kamen i drvo, a krovovi su od kamenih ploča.
Prvi deo projekta “Oživljavanje kamenog sela” realizovan je od 4. do 13. oktobra u Gostuši, u vidu konzervatorskog kampa, dok će se ostatak aktivnosti, kako kažu u Fondaciji, odvijati do kraja marta meseca sledeće godine.
Podsetimo, projekat zaštite sela Gostuša je dobitnik nagrade Evropa Nostra I gran-prija Evropske unije za 2016.godinu.
crepulja, Elena Vasić Petrović, Fondacija Aleksandar Radović, Gostuša, hleb, kameni krov, Pirot, Savet Evrope, selo, Stara planina