Upoznaj Srbiju preko pošte

Kada bi vam predložili da se igrate tatarina i surudžije, verovatno bi prvo pomislili na neku ratničku igru?!
Đaci iz domova učenika srednjih škola Beograd koji su nedavno učestvovali u „Srbinside“ radionici – „Upoznaj Srbiju preko pošte“, sigurno bi znali da im za tu igru nisu potrebne nikakve borilačke veštine.

Tatari su naime, naše prve pismonoše. Imali su pomoćnike – surudžije, koji su bili zaduženi da ih prate na nekom delu puta, od jedne do druge menzulane (poštanske stanice), da preuzmu pošiljke za svoju oblast ili obezbede hranu i smeštaj tatarinu.

Zanimljivom pričom o tatarima počelo je naše druženje sa učenicima, ispred zgrade glavne pošte u Beogradu, na mestu gde su pre dve godine postavljene klupe u znak sećanja na te hrabre i visprene diplomatske kurire koji su više od 500 godina raznosili poštu.

Kome je to važno?!
Jedini „podsetnik“ na postojanje tatara – pismonoša su klupa ispred zgrade Glavne pošte u Beogradu, sa pločicom na kojoj su ispisane godina rođenja i smrti Riste Prendića (1800 – 1892), poslednjeg srpskog tatarina, i ulica posvećena tatarinu Bogdanu Đorđeviću. Nažalost, sa klupe je skinuta pločica.

O razvoju poštanskog saobraćaja, o tome kako se i koja pošta prenosila, ko su bili ti prvi kuriri, kako su izgledale menzulane, kako su nastale prve pošte… mogli su da čuju i vide u PTT muzeju (poštansko-telegrafsko-telefonski muzej).

Edukativno i zabavno: Učenici u PTT muzeju razgledaju eksponate i slikaju se za uspomenu 

Tu su otkrili kako je instaliran prvi telefon u Beogradu i videli telefonsku centralu iz Sarajeva iz koje je Oskar Poćorek javio austrijskoj vladi o atentatu na Ferdinanda.

1. Telefonska centrala iz Sarajeva iz koje je Oskar Poćorek javio austrijskoj vladi o atentatu na Ferdinanda.

2. Lični telefon kralja Petra Karađorđevića

Saznali su da je prva pošta u Beogradu otvorena u menzulani na mestu gde se danas nalazi zgrada Likovne akademije i razgledali uređaj za prenos slika – Belinograf, aparat za primanje i slanje fotografija, crteža i slika, koji je pre više od 80 godina, pronalazač Eduard Belin, lično iz Pariza poslao u Beograd.

Zdanje kafane “Tri lista duvana”. Na prvom spratu te zgrade je 14. marta 1883. godine proradio prvi telefon u Srbiji. (slika levo). Prvi telefonski uređaji (slika desno)

Uređaj za prenos slika koji je pronalazač Eduard Belin, lično iz Pariza poslao u Beograd (desno)

Učenici su zavirili i u zbirku poštanskih maraka koja sadrži marke od prve poštanske marke iz 1866. godine do danas i redovno se dopunjuje.

 
Kao što to obično biva u ovom muzeju, đake je najviše zaintrigirala kočija – originalna diližansa za prevoz pošte i putnika iz 19. veka, koju kao jedan od najatraktivnijih eksponata, nazivaju „Mona Lizom“ PTT muzeja.

Osim stalne postavke koja je rasprostranjena u pet prostorija, kustos Ljiljana Đorđrvić „sprovela“ je mlade posetioce i kroz izložbu „Počeci radiofonije u Srbiji“, koju je PTT muzej organizovao povodom 90 godina Radio Beograda.

Tako su mogli da vide raritetne radio aparate domaće i strane proizvodnje iz privatne kolekcije inženjera Miodraga Gligorića, ustupljene Pošti specijalno za ovu izložbu, proizvedene od 1925. do 1949. godine, koji su korišćeni na ovom prostoru i koji su i dalje u funkciji. Videli su i originalna dokumenta koja ilustruju godine ključne za razvoj radiofonije u Srbiji.

Olivera Radaković