U godini kada se obeležava vek od završetka Velikog rata, na repertoaru domaćih bioskopa su filmovi „Zaspanka za vojnike“ i „Kralj Petar Prvi“, ali ako hoćete da vidite kako je sve to stvarno izgledalo, bez šminke i specijalnih efekata, preporučujemo vam da posetite izložbu „Srbija i Srbi na filmu u oslobodilačkim ratovima 1912 – 1918“, u zgradi Jugoslovenske kinoteke u Uzun Mirkovoj ulici.
Svaka godina u periodu koji ova izložba obuhvata, obrađena je sa svim snimanjima – kako domaćih, tako i stranih filmskih snimatelja, bilo da su snimali na našoj, ili strani okupacionih vojski.
Mihajlo Mihailović Mika Afrika i Dušan Vukelić, članovi Kinematografske sekcije srpske vojske (slika levo); Srpska vojska na Paradi pobede u Parizu (slika desno)
Tako, između ostalog, ovde možete videti kadrove srpske vojske na ratištima od Kumanova, Velesa i Bitolja, do Jedrena i Skadra, snimke odbrane Beograda i Smedereva iz 1915. godine, kao i sa Krfa, a na filmskoj traci su zabeležene i mnoge ličnosti naše istorije – kralj Petar I Karađorđević, regent Aleksandar, kraljević Đorđe Karađorđević, Nikola Pašić, vojskovođe Radomir Putnik, Stepa Stepanović, Živojin Mišić i Petar Bojović, pukovnik Dragutin Dimitrijević Apis, Vojislav Tankosić, čuvena Milunka Savić, dečak junak Momčilo Gavrić… ali i mnogi drugi znani i neznani vojnici, i predstavnici svih slojeva društva.
Plakat za izložbu „Srbija i Srbi na filmu u oslobodilačkim ratovima 1912 – 1918“
– Ova izložba je svojevrsni nastavak, to jest proširena i dopunjena postavka izložbe „Srbija i Srbi u Prvom svetskom ratu“, koja napravljena povodom stogodišnjice početka Velikog rata, i od 2014. godine proputovala skoro trideset gradova u Srbiji i Republici Srpskoj. Dobar deo materijala, koji osim filmova, čine fotografije, isečci iz štampe, dokumenata i razni artefakti, pre četiri godine nije bio dostupan i sada se prvi put predstavlja javnosti. U potrazi za građom, obišli smo pet arhiva – Vojni muzej, Vojni arhiv, Narodnu biblioteku, Arhiv Srbije i Arhiv Beograda, a posebno su nam pomogle kolege iz Sofije, Beča i Danske – kaže Aleksandar Erdeljanović, upravnik Arhiva Jugoslovenske kinoteke, i jedan od autora izložbe.
Izložbu „Srbija i Srbi na filmu u oslobodilačkim ratovima 1912 – 1918“, osmislili su autori Aleksandar Erdeljanović i Božidar Marjanović, uz saradnju Marijane Cukućan i Irine Kondić, i biće otvorena do 31. januara.
Petar Blečić
Aleksandar Karađorđević, Dragutin Dimitrijević Apis, Drugi balkanski rat, film, izložba, Jugoslovenska kinoteka, kralj Petar, Milunka Savić, Nikola Pašić, oslobodilački ratovi, Petar I Karađorđević, Prvi balkanski rat, prvi svetski rat, Srbija i Srbi na filmu